Optymalne ostrzenie, obrabianie oraz pielęgnowanie brzeszczotów do pił taśmowych Know-how – piły taśmowe

Piły taśmowe są bardzo wrażliwe. W przypadku niewłaściwego serwisu mogą się zerwać. Przyczyna: Piły taśmowe podlegają ciągłej zmianie kierunku wyginania. Może to spowodować powstanie mikropęknięć w podstawie zęba, w obszarze najbardziej obciążonym przez naprężenie rozciągające.
Jeżeli ostrzenie nie zostanie wykonane w porę, pęknięcia się powiększają i powodują złamanie. Aby temu zapobiec, należy w przypadku pił taśmowych ze stali CV oraz stellitowanych pił taśmowych regularnie wykonywać ostrzenie całych profili, czyli całych zębów (niezależnie od ich kształtu) – również w sytuacji, gdy zwykle przyjęty stopnień stępienia nie został osiągnięty! Dzięki regularnemu szlifowaniu profili można odpowiednio wcześnie zapobiec szlifowaniu piły taśmowej.

Jeżeli jednak szlifowanie profili nie zostanie wykonane fachowo, powstają problematyczne rowki i karby; nadmierne odprowadzanie wiórów zwiększa twardość podstawy zęba. Dzięki właściwym szlifierkom profilowym nie jest to jednak żaden problem.

Aby piły podczas użytkowania się nie zakleszczały, konieczne jest boczne rozwiedzenie. Dlatego piły taśmowe ze stali CV po ostrzeniu profili muszą zostać poddane szrankowaniu lub alternatywnie musi zostać wykonane spęczanie i wyrównywanie. W przypadku stellitowanych pił taśmowych oraz pił taśmowych z ostrzami HW konieczne jest ostrzenie powierzchni bocznych.

W przypadku pił taśmowych z ostrzami HW ostrzy się tylko wierzchołek zęba z ostrzem HW. Należy przy tym zachować następującą kolejność: najpierw powierzchnia natarcia, następnie powierzchnia boczna, a na końcu powierzchnia przyłożenia.

Po naostrzeniu profili piły stellitowanej konieczne jest ostrzenie powierzchni bocznych.

Ostrzenie powierzchni bocznych jest konieczne również w przypadku pił taśmowych z ostrzami ze spieku węglikowego. Niezależnie od zastosowanego materiału tnącego pił taśmowych, odpowiednie szlifierki zapewniają fachową i nadzwyczaj wydajną obróbkę powierzchni bocznych.

Aby piła CV mogła podczas skrawania wyjść z materiału, szczelina cięcia musi być szersza od korpusu. Można to wykonać poprzez szrankowanie zębów tnących, czyli naprzemienne odgięcie zębów. Należy przy tym uważać, aby szrankowanie nie było zbyt szerokie, ponieważ ma to niekorzystny wpływ na jakość cięcia. W przypadku zbyt małego szrankowania piła się rozgrzewa, powstają nadpalenia i piła traci swoje naprężenie.

Zasadniczo można szrankować tylko górną trzecią część zębów. Szerokość szrankowania zależy od różnych czynników:

• Rodzaj drewna: im miększe drewno, tym większe rozwarcie
• Wilgotność drewna: im wilgotniejsze drewno, tym większe rozwarcie
• Zawartość żywicy: im większa zawartość żywicy, tym większe rozwarcie
• Stan drewna: zamrożone drewno wymaga mniejszego rozwarcia
• Rodzaj włókien drzewnych: rodzaje drewna o mocno filcowych włóknach wymagają większego rozwarcia

Spęczanie zębów tnących jest, obok szrankowania, innym sposobem na umożliwienie wyjścia piły taśmowej z materiału podczas skrawania. W procesie spęczania przed zębem tnącym umieszcza się trzpień spęczający. Ząb tnący jest dociskany przez kowadło. Materiał, z którego wykonana jest piła, spychany jest do wierzchołka zęba przez przekręcanie mimośrodowego trzpienia spęczającego. Po zakończeniu procesu spęczania trzpień spęczający przekręca się do swojej pozycji początkowej.

Po spęczaniu jest wykonywane wyrównywanie tzn. materiał zepchnięty na powierzchnie boczne zęba jest ściskany przez odpowiednie szczęki, a wierzchołek zęba uzyskuje stożkowy, wyoblony kształt uformowany ku dołowi i do tyłu. Ponieważ spęczany ząb tnący pracuje na całej szerokości krawędzi cięcia, wykonuje pracę dwóch zębów piły szrankowanej. W wyniku większej liczby głównych i bocznych krawędzi tnących zwiększa się wydajność cięcia. Dodatkowo w wyniku spęczania wzrasta stopień twardości materiału podstawowego.

W celu uzyskania najlepszej wydajności spęczanie musi być dopasowane do różnych rodzajów drewna.

Wyrównywanie to usuwanie nierówności (wgnieceń/wgłębień) w brzeszczocie do piły taśmowej. Z reguły jest wykonywane jako pierwsza czynność podczas naprawy. Wgniecenia – po zlokalizowaniu przy użyciu liniału krawędziowego – mogą zostać „wyklepane” żłobnikiem lub krzyżowym młotkiem blacharskim, przy czym ciężar młotka musi być dostosowany do grubości brzeszczotu.

Wartości orientacyjne:

młotek 1250 g do grubości ≤ 1,65 mm
młotek 1500 g do grubości > 1,65 mm

Młotki powinny mieć miękkie, zaokrąglone końcówki, aby nie pozostawiały odcisków na brzeszczotach do pił taśmowych, które mogą niekorzystnie wpływać na ich okres trwałości.

Naprężanie czy też rozciąganie oznacza wydłużenie środkowej strefy brzeszczota do pił taśmowych. Jest to wykonywane przez walcowanie w maszynie do walcowania. W wyniku rozciągania środkowej strefy skraca się strona z uzębieniem i tylna krawędź w stosunku do środka. W wyniku tego przy zakładaniu brzeszczotu piły na rolki w maszynie tnącej powstają naprężenia i po środku brzeszczotu piły tworzy się wypukłość. Uniemożliwia to przemieszczanie się brzeszczotu piły na najczęściej beczkowatych powierzchniach rolek.

Brzeszczot ma następujące właściwości po poprawnie wykonanym naprężaniu:

• Krawędź zęba staje się sztywna i pracuje równo podczas użytkowania.
• Brzeszczot leży poprawnie na rolkach i wytrzymuje obciążenia powodowane dużą szybkością zmian kierunku posuwu.
• Brzeszczot nie ma skłonności do zbaczania z toru. Dzięki poprawnemu naprężeniu zachowana jest odpowiednia jakość oraz dokładność cięcia.

Przy prostowaniu grzbiet piły taśmowej uzyskuje lekko wypukły kształt łuku podczas walcowania. W ten sposób podczas zetknięcia się piły z obrabianym przedmiotem wyrównuje się wydłużenie strony z uzębieniem. Również w wyniku przeostrzania podstawy zęba dochodzi do wydłużenia głównej linii zębów w stosunku do grzbietu. Należy sprawdzić stan brzeszczotu piły na całym grzbiecie.

Mierzenie, prostowanie, naprężanie i wyrównywanie kiedyś były czynnościami wymagającymi żmudnej ręcznej pracy, dziś można je wykonywać w jednym mocowaniu.

Aby połączyć brzeszczoty do pił taśmowych lub naprawić pęknięcia, konieczne jest spawanie. Końce brzeszczotu piły muszą być precyzyjnie przycięte pod kątem prostym, a miejsca cięcia dokładnie oczyszczone. Spaw jest wykonywany na grzbietach zębów. Następnie miejsce spawania jest rozgrzewane do temperatury ok. 100°C przez płytę grzewczą. Po zakończeniu spawania brzeszczot musi zostać poddany procesowi odpuszczania w temperaturze ok. 450°C, aby zahartowana spoina mogła się rozprężyć oraz aby spaw się nie zerwał.